Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι Κηρύχνουν τη λιτότητα. 11 πολυεθνικές που ζήτησαν μισθό 250-300 ευρώ

1. της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας. (Amstel, Heineken Μηνάς Ζωούλλης, διευθύνων σύμβουλος )
2.της Barilla Hellas                 Γιώργος Σπηλιόπουλος, διευθύνων σύμβουλος .
3.της Unilever Hellas             Γρηγόρης Αντωνιάδης, αντιπρόεδρος .
4.της Philip Morris.               Ανδρέας Καλατζόπουλος, γενικός διευθυντής 
5.της Henkel Hellas               Κωνσταντίνος Φαλτσέτας, επικεφαλής .
6.της Friesland Campina -NOYNOY     Κωνσταντίνος Μαγγιώρος, διευθύνων σύμβουλος .
7.της Kraft Hellas                  Ελ. Χαλουλάκος, διευθύνων σύμβουλος .
8. της Bic Violex.                  Δημήτριος Πισιμίσης, διευθύνων σύμβουλος
9.της Nestle                          Raymond Franke, επικεφαλής .
10. της SCA Hygiene Products  Κατερίνα Αρβανιτάκη, υπεύθυνη πωλήσεων .
11.της εταιρείας οικοδομικών υλικών Ytong      Εμμανουήλ Παπαδάκης, διευθύνων σύμβουλος -Thrakon

Δύο μερούλες αν δεν πάρει κανένας Έλληνας προϊόντα από τις παραπάνω δουλεμπορικές σπείρες, θα το σκεφτούν πολύ προτού κάνουν άλλη τέτοια πρόταση.

http://olastifora.gr/archives/14103

Στο στόχαστρο όχι μόνο των Βρυξελλών αλλά και των πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα φαίνεται ότι μπαίνει το κατώτατο ημερομίσθιο στην Ελλάδα, ως απαραίτητη προϋπόθεση πλέον για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ημέρες η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δηλώσει την περασμένη εβδομάδα ότι δεν τίθεται ζήτημα περαιτέρω μείωσης του κατώτατου ημερομισθίου στην Ελλάδα. Αυτή όμως είναι η μία όψη της πραγματικότητας καθώς η επίτροπος της χώρας στην ΕΕ κυρία Μαρία Δαμανάκη δήλωσε στον Βήμα FM την περασμένη Πέμπτη: «Η σταθερή γραμμή που υπάρχει στην Κομισιόν εδώ και ενάμισι-δύο χρόνια είναι ότι πρέπει να μειωθεί ο κατώτατος μισθός σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων».

Το ζήτημα μείωσης των ημερομισθίων, τουλάχιστον για τους ανέργους νεαρής ηλικίας που θα απασχολούνται με μειωμένο ωράριο, έθεσαν την περασμένη εβδομάδα στην κυβέρνηση εκπρόσωποι 11 πολυεθνικών εταιρειών που συμμετείχαν σε ειδική σύσκεψη στο υπουργείο Ανάπτυξης.

Είναι σαφές λοιπόν ότι για τη μείωση του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα δεν πιέζουν μόνον οι Βρυξέλλες και η τρόικα, αλλά και οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, οι οποίες αναζητούν τρόπους για να συμπιέσουν το κόστος λειτουργίας τους και να μπορέσουν να γίνουν ανταγωνιστικές απέναντι στις εταιρείες που έχουν μονάδες παραγωγής στην Ανατολική Ευρώπη και στην Ασία.

Μάλιστα οι κολοσσοί της Ευρώπης φαίνεται ότι έχουν ενεργοποιήσει όλες τις διασυνδέσεις και τα «λόμπι» που διαθέτουν στα κέντρα λήψης των αποφάσεων της ΕΕ, επιχειρώντας να εγκαταστήσουν νέα εργασιακά μοντέλα, πρώτα στις χώρες με αδύναμες οικονομίες, για να τα επεκτείνουν στη συνέχεια σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια.

Στο πλαίσιο αυτών των πιέσεων, το ζήτημα του κατώτατου ημερομισθίου στην Ελλάδα έθεσαν την περασμένη εβδομάδα στην κυβέρνηση εκπρόσωποι 11 πολυεθνικών κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχαν στο υπουργείο Ανάπτυξης.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του υπουργού Ανάπτυξης κ. Κ. Χατζηδάκη και συμμετείχαν σε αυτήν όλες οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και ανακοίνωσαν πρόσφατα επέκταση των δραστηριοτήτων τους.

«Θα επεκτεινόμασταν και άλλο, αν η Ελλάδα ήταν φιλικότερη προς τις επενδύσεις» είπαν με μία φωνή και οι 11 μάνατζερ, ζητώντας κυρίως περιορισμό της γραφειοκρατίας, μείωση του κόστους ενέργειας και απλοποίηση των διαδικασιών για παραγωγικές δραστηριότητες.

Εκεί όμως που οι μάνατζερ αιφνιδίασαν την κυβέρνηση ήταν όταν έθεσαν ζήτημα μείωσης των ημερομισθίων στην Ελλάδα και ιδιαίτερα των νέων ανέργων.

«Σε μια χώρα όπου η ανεργία στους νέους έχει φθάσει σε απίστευτα επίπεδα, δεν αντιλαμβανόμαστε γιατί πρέπει να υπάρχει η δέσμευση του κατώτατου ημερομισθίου. Δώστε μας την ευκαιρία να προσλαμβάνουμε νέους με λιγότερα χρήματα, για να εργάζονται λιγότερες ώρες και λιγότερες ημέρες κάθε εβδομάδα» πρότεινε ο διευθύνων σύμβουλος της Barilla Hellas κ. Γιώργος Σπηλιόπουλος.

«Δεν είναι δική μου αρμοδιότητα. I will pass it through» απάντησε ο υπουργός Ανάπτυξης, εννοώντας ότι θα το διαβιβάσει στον υπουργό Εργασίας, για να ξεφύγει από την πίεση.

«Δηλαδή για τι επίπεδα μισθών μιλάτε;» ρώτησε ένας από τους υπηρεσιακούς παράγοντες που συμμετείχαν στη συνάντηση.

«Θα μπορούσαμε να καταβάλλουμε από 250 ως 300 ευρώ για ολιγόωρη απασχόληση τρεις ή τέσσερις ημέρες την εβδομάδα» συμφώνησαν οι οκτώ από τους 11 εκπροσώπους των πολυεθνικών, με επικεφαλής στη μακρά συζήτηση που έγινε τους μάνατζερ των εταιρειών Barilla, Bic Violex και Nestle.

Μάλιστα ο εκπρόσωπος της Nestle κ. Raymond Franke έθεσε και ένα άλλο ζήτημα, από αυτά που η κυβέρνηση αρνείται να αγγίξει και δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν συζητεί. «Πρέπει να μειωθεί η περίοδος της προμήνυσης (σ.σ.: της προειδοποίησης για να απολυθεί ένας υπάλληλος για να του καταβληθεί μικρότερη αποζημίωση). Είναι απαγορευτική» σημείωσε, αλλά στο ζήτημα αυτό δεν αναφέρθηκε κάποιος άλλος.

«Η κυβέρνηση πιστεύει ότι τα επίπεδα των μισθών δεν μπορούν να πέσουν άλλο» έσπευσε να υπενθυμίσει κάποια στιγμή ο κ. Χατζηδάκης, όμως οι εκπρόσωποι των εταιρειών επέμειναν και έδειξαν αποφασισμένοι να πιέσουν και άλλο. «Η ελληνική αγορά πεθαίνει. Τα χρήματα που υποσχεθήκατε ότι θα πέσουν στην πραγματική οικονομία δεν έπεσαν. Κι εμείς πρέπει να ανταγωνιστούμε τα κόστη της Ανατολής. Είναι μια ιδέα που θα πρέπει να σκεφθείτε, για να μειωθεί άμεσα το ποσοστό της ανεργίας, και μάλιστα τους νέους. Ειδικά τώρα που ακούμε ολοένα και συχνότερα "μια δουλειά θέλω, ό,τι να 'ναι και όσο να 'ναι"».

Πρόσωπα και εταιρείες

Μηνάς Ζωούλλης, διευθύνων σύμβουλος της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας. Η εταιρεία έχει υποσχεθεί νέες προσλήψεις για το 2013, αλλά και «συγκράτηση» τιμών των προϊόντων της.

Γιώργος Σπηλιόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Barilla Hellas. Η εταιρεία ζυμαρικών δεν έχει κάνει απολύσεις και μειώσεις μισθών, σχεδιάζει επένδυση της τάξεως των 6 εκατ. ευρώ στο εργοστάσιό της στη Θήβα.

Γρηγόρης Αντωνιάδης, αντιπρόεδρος της Unilever Hellas. Η επιχείρηση έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να μεταφέρει στην Ελλάδα την παραγωγή 110 κωδικών από το εξωτερικό, συνεχίζοντας την επέκταση της παρουσίας της κυρίως μέσω της εταιρείας Ελαΐς.

Ανδρέας Καλατζόπουλος, γενικός διευθυντής της Philip Morris. Η καπνοβιομηχανία προτίθεται να απορροφήσει το 50% της ελληνικής παραγωγής καπνού.

Κωνσταντίνος Φαλτσέτας, επικεφαλής της Henkel Hellas. Η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι μεταφέρει στην Ελλάδα την παραγωγή απορρυπαντικών και καθαριστικών Dixan, Neomat και Bref, τα οποία έχει συμφωνήσει να παράγονται από τη Rolco. H γερμανική πολυεθνική διέθετε ως το 2000 δικό της εργοστάσιο στην Ελλάδα.

Κωνσταντίνος Μαγγιώρος, διευθύνων σύμβουλος της Friesland Campina - NOYNOY. Η εταιρεία ολοκλήρωσε το 2011 επένδυση 10 εκατ. ευρώ για τη νέα μονάδα παραγωγής γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα και προωθεί νέες σειρές προϊόντων.

Ελ. Χαλουλάκος, διευθύνων σύμβουλος της Kraft Hellas. Η πολυεθνική κατέχει το εργοστάσιο Παυλίδης στην Ελλάδα και σκοπεύει να αυξήσει την παραγωγική της δραστηριότητα. Σχεδιάζει επενδύσεις 5 εκατ. ευρώ.

Δημήτριος Πισιμίσης, διευθύνων σύμβουλος της Bic Violex. Στη διάρκεια συνάντησης του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ και του Αντώνη Σαμαρά με τους επιχειρηματίες είχε μιλήσει για τα προβλήματα γραφειοκρατίας. Η εταιρεία έχει δρομολογήσει επένδυση 25 εκατ. ευρώ μέσα στο 2013.

Raymond Franke, επικεφαλής της Nestle. Η επιχείρηση ανακοίνωσε ότι εντός του 2013 θα προχωρήσει σε νέες επενδύσεις 9 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα.

Κατερίνα Αρβανιτάκη, υπεύθυνη πωλήσεων της SCA Hygiene Products. Η εταιρεία έχει εκφράσει την πρόθεση να ενδυναμώσει την παραγωγική παρουσία της στην Ελλάδα, η οποία σήμερα αντιστοιχεί στο 10% του όγκου πωλήσεων στις κατηγορίες χάρτου και προσωπικής υγιεινής.

Εμμανουήλ Παπαδάκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας οικοδομικών υλικών Ytong - Thrakon.

Ανακοίνωση της Bic Βιολέξ Α.Ε.

Διαψεύδει κατηγορηματικά προθέσεις κάθε περίπτωση μείωσης του κατώτατου μισθού, η Bic Βιολέξ ΑΕ.

Σε ανακοίνωσης της η εταιρεία αναφέρει ότι «δημοσιεύματα σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ που αφορούν σε συζητήσεις που διεξήχθησαν προσφάτως και εμπλέκουν τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Βic Βιολέξ, κ. Δημήτρη Πισιμίση, σε τοποθετήσεις σχετικά με τη μείωση μισθών στην Ελλάδα, η εταιρία δηλώνει ότι ποτέ έως σήμερα δεν έχει εκφράσει τέτοιες απόψεις και τα αναγραφόμενα όχι μόνο δεν είναι αληθή, αλλά τη βρίσκουν απολύτως αντίθετη».

Και τονίζει πως «η Bic Βιολέξ διαφωνεί επίσημα με τη μείωση των μισθών, διότι το θεωρεί ως μέτρο αναποτελεσματικό. Ο κ. Δημήτρης Πισιμίσης, στο πρόσφατο παρελθόν σε συνέντευξη του στον Τύπο, είχε διατυπώσει την άποψη ότι ο τελευταίος υπεύθυνος για τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα των προϊόντων στην χώρα μας είναι οι μισθοί και εν τέλει το μισθολογικό κόστος».

Αντιθέτως αναφέρεται στην ανακοίνωση πως «η Bic Βιολέξ τουναντίον, έχει στηρίξει έμπρακτα τους εργαζόμενους της, αναγνωρίζοντας τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της, μη έχοντας κάνει την παραμικρή μείωση μισθών, αλλά συνεχίζοντας αντίθετα να χορηγεί αυξήσεις, τηρώντας τις προϋπάρχουσες κλαδικές συμβάσεις εργασίας, αν και έχουν καταργηθεί».

Υπενθυμίζει επίσης ότι η εταιρεία έχει επενδύσει τα τελευταία 10 χρόνια πάνω από 250 εκατ. ευρώ στη χώρα μας και συνεχίζει να επενδύει.Πέρυσι επένδυσε 25 εκατ. και άλλα 25 εκατ. ευρώ εφέτος, «δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, σεβόμενη τους εργαζόμενους της και το ελληνικό εργατικό δυναμικό γενικότερα.Με αυτόν τον τρόπο, η εταιρία μας αποδεικνύει στην πράξη πως το κύριο ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα δεν είναι οι χαμηλοί μισθοί, αλλά το ανθρώπινο δυναμικό μας» καταλήγει η ανακοίνωση. http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=501090

ντροπή σε όλους μας να είναι εκτός βουλής η Κωνσταντοπούλου, ο Γλέζος και ο Βαρουφάκης

Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι γεμάτοι αμφιβολίες, ενώ οι ηλίθιοι είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση. (Charles Bukowski)

Εσείς πιστεύετε οτι στο 40% της αποχής από τις κάλπες υπάρχουν πολλοί ηλίθιοι ή είναι οι έξυπνοι που αμφιβάλουν για την ικανότητα ή το ήθος κλπ των πολιτικών μας?

Αν στους ψηφοφόρους του 40% της αποχής , έμπαινε το δίλημμα "Κωνσταντοπούλου ή Μιχαλολιάκος" ποιό νομίζετε θα ήταν το αποτέλεσμα?

Μέχρι και ο τελευταίος "ΟΥΓΚ" πάει στις κάλπες ενώ οι σκεπτόμενοι συνήθως απέχουν.

Όταν κάποιος δεν θέλει να δώσει ψήφο, ε, τότε ας "αφαιρέσει ψήφο" από κάποιος ολοφάνερο καταστροφέα εγκληματία πολιτικό.

Πώς? Πολύ απλά : Ψηφίζοντας πχ 'Ελληνες κυνηγούς της πράσινης πεταλούδας ή τον φούφουτο οικολόγο.

Τα αποτελέσματα ...τα "λούζεστε".

Να το πω διαφορετικά, ψηφίστε όποιον θέλετε, όμως ... -ντροπή σε όλους μας να υπάρχουν νεοναζί βουλευτές στη χώρα που γένησε τη δημοκρατία

-ντροπή σε όλους μας να είναι εκτός βουλής η Κωνσταντοπούλου, ο Γλέζος και ο Βαρουφάκης

Τροφή για σκέψη

Τέταρτον, οι μη ηλίθιοι πάντοτε υποτιμούν τις ζημιογόνες δυνατότητες των ηλίθιων. Ξεχνούν ότι ο συγχρωτισμός με ηλίθιους αποδεικνύεται ένα ηλίθιο λάθος. Και πέμπτον, οι πιο επικίνδυνοι άνθρωποι στον κόσμο είναι οι ηλίθιοι. Μάλιστα ο Τσιπόλα διατείνε... 

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2016/04/blog-post_517.html?utm_source=dlvr.it&utm_medium=facebook#.VyChV_mLTMU

Ξεκινάμε τον συλλογικό αγώνα μας, για την απελευθέρωση του λαού και της πατρίδας μας από τα μνημονιακά δεσμά.
Ανοίγουμε πανιά προς ένα μέλλον ελευθερίας, δημοκρατίας και δικαιοσύνης.
Με διαφάνεια και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Για τη διαγραφή του δημοσίου χρέους.
Για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών και κάθε αξίωσης της χώρας.
Για την δικαίωση του λαού μας και των αγώνων του, την ανάκτηση της δημοκρατικής
κυριαρχίας.

https://www.facebook.com/groups/1647124885557931/

Ω! τριακόσιοι! Σηκωθήτε και ξανάλθετε σ' εμάς τα παιδιά σας θελ' ιδήτε πόσο μοιάζουνε με σας

Αυτή είναι η προσφυγιά : πικρή και απαίσια Σαν να βλέπω τον παππού μου Γιάννη Βάγια, που τον Σεπτέμβρη του 1922, έχοντας στην αγκαλιά του τον έξι μηνών πατέρα μου Αρσένη Βάγια, περνούσε τα σύνορα ερχόμενος από την Ιστανμπούλ για να σώσει την οικογένειά του από τη σφαγή.

Σαν να βλέπω τον παππού μου Διαμαντή Μαντή, που τον Σεπτέμβρη του 1922, πήρε το δρόμο για την προσφυγιά ερχόμενος από την Μηχανιώνα. ... και η αντιμετώπιση από ορισμένους "πατριώτες" ήταν να τους αποκαλούν "Τουρκόσπορους" και τις γυναίκες "πόρνες" γιατί δεν κάλυπταν τους ώμους τους τα ρούχα και μιλούσαν με άντρες. Τα ίδια πάντα. Η ίδια αντιμετώπιση. Το αντιπροσφυγικό μένος αποτυπώνεται στο σύνθημα «Φωτιά στους τουρκόσπορους πρόσφυγες», που κυριαρχεί σε συλλαλητήριο των μοναρχικών στις 9 Νοεμβρίου 1923 στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Γιατί «τουρκόσποροι» χαρακτηρίζονταν γενικά οι πρόσφυγες, «τουρκομερίτες», «ογλούδες» κ.ά., στο στόμα του απλού λαού, «προσφυγική αγέλη» στα χείλη ευγενών, όπως ο Γεώργιος Βλάχος της Καθημερινής. και αλλού ... «Εφθάσαμεν ούτω να γίνομεν πόλις του Αφγανιστάν, ενώ δεν υπήρχε κανείς λόγος και ενώ μια τοιαύτη κατάστασις δεν είναι αρεστή». οι γραμμές αυτές γράφτηκαν ενενήντα χρόνια πριν και ο στόχος ήταν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες. Η εφημερίδα είναι η «Βραδυνή», η ημερομηνία είναι 3 Δεκέμβρη 1923 και το σχόλιο έχει τίτλο «Αφγανιστανούπολις» Δεν διδαχθήκαμε τίποτα από την ιστορία λοιπόν? Βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο της ιστορίας όπου ο Διονύσιος Σολωμός, έγραφε μεταξύ άλλων, στο ποίημα που έγινε ο Εθνικός μας ύμνος : ¨ Κοίτα χέρια απελπισμένα πώς θερίζουνε ζωές!

Χάμου πέφτουνε κομμένα χέρια, πόδια, κεφαλές,

και παλάσκες και σπαθία με ολοσκόρπιστα μυαλά,

και με ολόσχιστα κρανία, σωθικά λαχταριστά.

Προσοχή καμία δεν κάνει κανείς, όχι, εις τη σφαγή·

πάνε πάντα εμπρός. Ω, φθάνει, φθάνει· έως πότε οι σκοτωμοί;Κοίτα χέρια απελπισμένα πώς θερίζουνε ζωές!

Χάμου πέφτουνε κομμένα χέρια, πόδια, κεφαλές,

και παλάσκες και σπαθία με ολοσκόρπιστα μυαλά,

και με ολόσχιστα κρανία, σωθικά λαχταριστά.

Προσοχή καμία δεν κάνει κανείς, όχι, εις τη σφαγή·

πάνε πάντα εμπρός. Ω, ΦΤΆΝΕΙ! Έως πότε οι σκοτωμοί? "

ή το ...

"Ω! τριακόσιοι! Σηκωθήτε και ξανάλθετε σ' εμάς τα παιδιά σας θελ' ιδήτε πόσο μοιάζουνε με σας".
Καλή τύχη στις επόμενες γενιές.
Τίποτε άλλο.

Διαμαντής Βάγιας
Οικονομικός μετανάστης Βρυξελλών

Η αρρώστια του καπιταλισμού

Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε «εργοδική ανεπάρκεια». Eπειτα από τρεισήμισι αιώνες οικονομικής θεωρίας οι μαθηματικοί βρίσκουν τώρα σε αυτήν θεμελιώδη συστημικά λάθη

Αυτοματοποίηση της παραγωγής, υπερπληθυσμός και εξάντληση των φυσικών πόρων έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ανάπτυξη. Το πεπερασμένο του πλανήτη πρέπει να συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς

Το παράδοξο των αρχών του 21ου αιώνα ήταν το ότι «όλα τα προβλήματα τα λύνει, ένα-ένα, η επιστήμη» εκτός... από την οικονομία. Ναι, με το συμπάθιο, φίλτατοι οικονομολόγοι: όλοι αναρωτιούνται τι τρέχει με την οικονομική επιστήμη και δεν μπορεί να βρει τι φταίει στο όλο σύστημα και η κρίση «θερίζει» συχνότερα από γρίπη. Ιδού όμως που εμφανίζεται από μηχανής θεός η μαθηματική επιστήμη: ένας νομπελίστας φυσικός, συνεργαζόμενος με τρεις μαθηματικούς, αναδίφησε τα κιτάπια του καπιταλισμού, του κυρίαρχου πλέον οικονομικού συστήματος του πλανήτη, και εντόπισε τα τρωτά του. Συγκεκριμένα βρήκε ότι η αστάθεια της οικονομίας οφείλεται στα ελλιπή μαθηματικά των θεμελιωτών της οικονομικής θεωρίας και λάθη «χαμένα στη μετάφραση». Καθώς ο ένας εκ των μαθηματικών που προέβησαν σε αυτή τη ρηξικέλευθη ανάλυση είναι Κύπριος, «Το Βήμα» έσπευσε να του ζητήσει εξηγήσεις και ερμηνείες. Διαβάστε στις σελίδες μας το τι μας φταίει κατά τη γνώμη του και τι μπορούμε να κάνουμε για να «ξανα-αποκτήσουμε μέλλον». Και όσοι οικονομολόγοι, τραπεζίτες και υπουργοί Οικονομικών δεν... φοβάστε τα μαθηματικά, διαβάστε τις τρεις απανωτές δημοσιεύσεις της εν λόγω ομάδας, μη τυχόν και έχουν δίκιο! 


Αυτό που συνέβη στον δεύτερο μήνα του 2016 ήταν σίγουρα ένας διπλός θρίαμβος των μαθηματικών: από τη μία, οι μαθηματικές εξισώσεις που έγραψε ο Αϊνστάιν στη Θεωρία της Σχετικότητας πριν από έναν αιώνα δικαιώθηκαν τώρα πειραματικά με την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων· από την άλλη, οι εδώ και έναν αιώνα αποτυχημένοι πειραματισμοί των οικονομολόγων για αντιμετώπιση κρίσεων χωρίς την καταφυγή στο «γιατρικό του πολέμου» βρήκαν επιτέλους τη θεωρητική τους εξήγηση χάρη στα μαθηματικά - και πάλι. Η αντιδιαστολή είναι βέβαια τεράστια καθώς στην πρώτη περίπτωση η προφητική φυσική επωφελήθηκε και τώρα καλπάζει, ενώ στη δεύτερη η απονενοημένη οικονομία κατατροπώθηκε και τώρα όλοι υποφέρουμε.

Συνταγή παιγνίων με δόση χάους

Η εργασία που δημοσίευσαν στις 2 Φεβρουαρίου 2016 ο γερμανός μαθηματικός Ole Peters και ο αμερικανός φυσικός Murray Gell-Mann είχε έναν μάλλον μη αξιοπρόσεκτο τίτλο: «Αξιολόγηση παιγνίων μέσω δυναμικής» (Evaluating gambles using dynamics). Ακόμη και το επιστημονικό περιοδικό όπου τη δημοσίευσαν, το «Chaos», δεν ήταν οικονομικό αλλά περιοδικό για «μη γραμμικά δυναμικά συστήματα, νευρωνικά δίκτυα, ρευστοδυναμική, ανάλυση χρονοσειρών και άλλα». Ο Murray Gell-Mann όμως είναι ο νομπελίστας Φυσικής του 1969 που εισήγαγε τα κουάρκ στη θεωρία των στοιχειωδών σωματιδίων, οπότε αρκετοί έσπευσαν να διαβάσουν τι το νέο είχε βρει και... έπεσαν από τα σύννεφα.

Αυτό που εξηγούσε η εν λόγω εργασία ήταν ότι από την κρατούσα οικονομική θεωρία λείπει εξαρχής η παράμετρος του χρόνου. Ο τρόπος υπολογισμού του επιχειρησιακού κινδύνου στις επενδύσεις δεν παίρνει υπόψη του τις διαφοροποιήσεις που φέρνει ο χρόνος - πράγμα κατάλληλο ίσως για τις αργές οικονομικές εξελίξεις του 17ου αιώνα αλλά τελείως ανεπαρκές για το δυναμικό οικονομικό περιβάλλον της βιομηχανικής και μετα-βιομηχανικής εποχής του 20ού και του 21ου αιώνα. Δηλαδή, προκειμένου να σταθμίσουν οι θεμελιωτές της οικονομικής θεωρίας το αναμενόμενο κέρδος από μια επένδυση, εξέταζαν το πιθανό κέρδος σε έναν αριθμό σεναρίων και έβγαζαν τον μέσο όρο του. Αυτό όμως ήταν στατικό καθώς έβλεπαν τα διαφορετικά σενάρια ως «παράλληλους κόσμους» που δεν εξελίσσονταν χρονικά.

Πώς δραπέτευσε ο χρόνος από τη θεωρία

Από μαθηματικής σκοπιάς, την ελλιπή αυτή φόρμουλα εισήγαγε το 1738 ο Ολλανδός Daniel Bernoulli. Ο επίσης πασίγνωστος Γάλλος Pierre Laplace αντελήφθη το λάθος το 1814 και το σημείωσε αλλά - ευγενής ων - δεν το διατυμπάνισε. Το αποτέλεσμα ήταν να μην το προσέξει ο Αυστριακός Carl Menger το 1934 και να επανεισαγάγει το λάθος του Bernoulli στην οικονομική θεωρία. Η συνέχεια γράφτηκε από τη χαρακτηριστική α-γλωσσομάθεια των αμερικανών οικονομολόγων: διαβάζοντας μόνο τη σύνοψη της εργασίας του Μένγκερ και ποτέ το πλήρες περιεχόμενό της (στα γερμανικά), τη χρησιμοποιούσαν όλοι στη βιβλιογραφία τους χωρίς ποτέ να προσέξουν ότι... είχαν πάρει τον καπιταλισμό τους λάθος.

Αυτοματοποίηση της παραγωγής, υπερπληθυσμός και εξάντληση των φυσικών πόρων έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ανάπτυξη. Το πεπερασμένο του πλανήτη πρέπει να συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς

Προσπαθώντας να μην υποπέσουμε στην απροσεξία των προαναφερθέντων εμείς διαβάσαμε προσεκτικά τόσο τη νυν εργασία όσο και τη βιβλιογραφία της. Και τότε αντιληφθήκαμε δύο τινά: αφενός ότι πίσω από τη δυναμική θεώρηση της οικονομικής θεωρίας κρυβόταν η «εργοδική υπόθεση» της θερμοδυναμικής και, αφετέρου, ότι πίσω από την αίγλη του ονόματος του αμερικανού νομπελίστα κρυβόταν το μαθηματικό εργαστήρι τριών φίλων (Alexander Adamou, Nicholas Moloney, Ole Peters) στο Λονδίνο, με έναν Κύπριο ανάμεσά τους!

Οπότε - τι πιο φυσικό - επικοινωνήσαμε με τον Αλέξη Αδάμου του London Mathematical Laboratory (LML) και του ζητήσαμε να μας εξηγήσει ο ίδιος το τι σημαίνουν τα όσα βρήκαν με μη μαθηματικούς όρους.  

Ο πολλαπλασιασμός που μας αφήνει άφραγκους

Ο Αλέξανδρος Αδάμου σπούδασε Μηχανολογία και Ρευστομηχανική στα πανεπιστήμια Cambridge και Imperial College. Εξειδικεύτηκε στα εφαρμοσμένα μαθηματικά και εργάστηκε στη ναυτιλία. Σήμερα είναι μέλος του Μαθηματικού Εργαστηρίου του Λονδίνου (LML) και ακαδημαϊκός επισκέπτης του Imperial College.

Τον ρώτησα εξαρχής αν η μόλις δημοσιευθείσα εργασία εντόπισε την αιτία που το παγκοσμίως κυρίαρχο οικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός, αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κρίση. Χαμογέλασε και μου είπε ότι η εργασία αυτή είναι μαθηματικός λόγος και όχι πολιτικός. Χαμογέλασα κι εγώ, στη σκέψη ότι η ερμηνεία του από εμάς τους πολίτες τον καθιστά αναπόφευκτα πολιτικό. Και όντως, όταν ο ευφυέστατος αυτός ερευνητής βάλθηκε να μου εξηγήσει με απλά λόγια το πώς δουλεύει το σύστημα, μου είπε:

«Ο καπιταλισμός είναι θεμελιωδώς ένα πολλαπλασιαστικό φαινόμενο. Και όταν έχεις πολλαπλασιαστική ανάπτυξη, αυτή δεν είναι εργοδική: η συμπεριφορά της δεν είναι διαχρονικά η ίδια. Το τι επίπτωση έχει αυτό διαφάνηκε στη συγκεκριμένη εργασία, όπου μοντελοποιήθηκε ένα στοιχειώδες καπιταλιστικό σύστημα, όπως αυτό προδιαγράφεται από την οικονομική θεωρία. Και εκείνο που αποδείχθηκε είναι ότι ακόμη και τότε, στη μορφή του πιο αγνού καπιταλισμού, προκύπτει ως αναπόφευκτο συστημικό λάθος η ανισότητα!

Ο λόγος, δηλαδή, που «η οικονομία δεν διορθώνεται ό,τι κι αν κάνουμε» είναι πως η ανισότητα είναι εγγενής στο σύστημα. Οι όποιες διορθωτικές μας πολιτικές για τα τρωτά του καπιταλισμού που ως τώρα νομίζαμε ότι θρέφουν την ανισότητα (διαφθορά, φοροαποφυγή, κακοδιαχείριση και τα τοιαύτα) δεν επαρκούν για να την ξεριζώσουν. Γνωρίζαμε μέρος της αλήθειας αλλά όχι όλη την αλήθεια επειδή δεν είχαμε τον πλήρη επιστημονικό ορισμό της ανισότητας. Είχαμε μια στατική άποψη της οικονομικής εξέλιξης επειδή τα μαθηματικά της οικονομικής μας θεωρίας ήταν κολοβωμένα και δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν τη δυναμική της. Αναπόφευκτα λοιπόν λείπουν οι ασφαλιστικές δικλίδες αποτροπής των κινδύνων που θα μας παρείχε η μετατροπή του πολλαπλασιαστικού μηχανισμού κέρδους σε εργοδικό μηχανισμό».   

Τα μαθηματικά της φούσκας

Τον ρώτησα αν αυτό σημαίνει πως το ίδιο το λάθος βρίσκεται πίσω και από τις «φούσκες» και τις καταρρεύσεις των χρηματιστηρίων. Μου απάντησε:

«Βεβαίως, και μάλιστα αυτό ήταν που εντοπίσαμε στην πρώτη εργασία που δημοσιεύσαμε ο Ole Peters κι εγώ το 2011 (βλ. «Stochastic market efficiency», http://arxiv.org/pdf/1101.4548.pdf). Βρήκαμε ότι από τη στιγμή που δανείζεσαι χρήματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική οικονομική σου δυνατότητα για να τα ρισκάρεις στο χρηματιστήριο, τροφοδοτείς τη μακροπρόθεσμη δημιουργία μιας φούσκας. Σε οικονομικούς όρους αυτό σημαίνει "μόχλευση μεγαλύτερη του 1". Οταν είδαμε θεωρητικά αυτό, σπεύσαμε να το επαληθεύσουμε και ιστορικά. Πήραμε τις χρηματιστηριακές επενδύσεις μισού αιώνα, από τον δείκτη S&P500 των αμερικανικών χρηματιστηρίων μεταξύ 1955 και 2010, και είδαμε εμβρόντητοι την πλήρη επαλήθευση της θεωρίας μας: μόλις η μόχλευση ξεπέρασε  τη μονάδα, η φούσκα έσκασε! Είναι σαν ελατήριο που αντέχει την πίεση μέχρις ενός σημείου αλλά μετά τινάζεται».

«Στον κόσμο των μηχανικών» παρατήρησα, «όταν ένα σύστημα απορρυθμίζεται, χρησιμοποιούμε ό,τι ασφαλιστικές δικλίδες και βαλβίδες εκτόνωσης διαθέτουμε για να το σταθεροποιήσουμε. Πιστεύετε ότι ο έλεγχος των επιτοκίων και η κοπή πληθωριστικού χρήματος (ποσοτική χαλάρωση) είναι τα κατάλληλα και επαρκή εργαλεία των κεντρικών τραπεζών για να εκτονωθεί η τρέχουσα κρίση;».

«Θα ήταν» μου απάντησε «αν γνώριζαν αυτή την απλή μαθηματική αλήθεια: ότι η μόχλευση πρέπει να επανέλθει στη μονάδα. Οι οικονομολόγοι όμως δεν γνωρίζουν ακόμη ότι εκεί βρίσκεται το πρόβλημα και γι' αυτό οι ρυθμίσεις τους διακινδυνεύουν όχι μόνο να μη σταθεροποιήσουν το σύστημα αλλά και να το φέρουν στο σημείο μέγιστης αποσταθεροποίησης. Το δίδαγμα που εμείς αποκομίσαμε είναι πως δεν θα πρέπει να είναι συνεχώς επικερδές το να μετατρέπεις δανεικά σε μετοχές ή το να δανείζεσαι σε μετοχές για να αποκτήσεις επενδυτικό κεφάλαιο. Οποτεδήποτε η βέλτιστη μόχλευση σε μια χρηματαγορά απομακρύνεται από τη μονάδα, έχουμε ένα ασταθές σύστημα που τείνει να αυτοδιορθωθεί. Οι όποιες κυβερνητικές παρεμβάσεις καθυστέρησης ή αποτροπής της αυτοδιόρθωσης (π.χ., μέσω κοπής πληθωριστικού χρήματος) ενδέχεται να μετατρέψουν μια ομαλή και αργή διόρθωση σε ταχύτατη, μεγάλη και βίαιη (κραχ)».

Η χίμαιρα της ανάπτυξης

«Εστω ότι αποφεύγουμε την κατάρρευση στην παρούσα φάση» είπα στον Αλέξη Αδάμου. «Μπορούμε να συνεχίσουμε στο μέλλον να έχουμε ανάπτυξη όταν οι καταναλωτές έχουν μεταβληθεί σε νεόπτωχους και δεν υπάρχει ζήτηση; Αφήνουν τα μαθηματικά τέτοιο περιθώριο διεξόδου για τον καπιταλισμό;».

«Αυτό είναι κάτι που με απασχολεί πραγματικά» μου απάντησε. «Βλέπετε, τόσο από τη θεωρία των πιθανοτήτων όσο και από την πρακτική των οικονομικών πολιτικών αντιλαμβανόμαστε ότι η διηνεκής επίτευξη ευημερίας μέσω συνεχούς ανάπτυξης που πρεσβεύει ο καπιταλισμός έχει να κάνει μόνο με τους δείκτες ανάπτυξης του μέσου όρου και όχι του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Επίσης ο άλλος παράγοντας που με ανησυχεί είναι ότι η αυτοματοποίηση της παραγωγής, ο υπερπληθυσμός του πλανήτη και η εξάντληση των φυσικών πόρων του έχουν αρχίσει να επηρεάζουν τόσο πολύ την ανάπτυξη ώστε να γίνεται πλέον πιεστικό το να συμπεριλάβουμε στους υπολογισμούς μας το πεπερασμένο των δυνατοτήτων του πλανήτη μας. Με άλλα λόγια, νομίζω ότι επείγει να αναθεωρήσουμε ως κοινωνία των ανθρώπων το ποιος είναι πλέον πραγματικά ο στόχος της οικονομίας και να επαναπροσδιορίσουμε το τι συνιστά ωφέλεια στους οικονομικούς μας υπολογισμούς».

«Στην εργασία που δημοσιεύθηκε στο "Chaos"», του επεσήμανα, «αναφερόταν το ότι ο καπιταλισμός λογάριαζε τα κέρδη από τις επενδύσεις με το να παίρνει τον μέσο όρο από τα κέρδη που θα αποκόμιζε σε διαφορετικά σενάρια - σε "παράλληλους κόσμους" ήταν η ορολογία. Τώρα όμως, στον 21ο αιώνα, βλέπουμε ότι οι "παράλληλοι κόσμοι" έχουν περιοριστεί. Ενώ παλιά οι επενδυτές είχαν τη δυνατότητα να απλώσουν τα σενάριά τους σε διάφορες αγορές ανά τον κόσμο, η αγορά τώρα έχει γίνει μία, ενιαία και παγκόσμια. Μήπως αυτό συντελεί τελικά στην κορύφωση του κινδύνου και στην επαπειλούμενη κατάρρευση;».

Με κοίταξε συλλογισμένος. «Νομίζω ότι αυτή είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Δεν το είχα σκεφθεί ως τώρα. Μου λέτε στην ουσία ότι πριν είχαμε μια διαμερισματοποίηση - πολλά ανεξάρτητα συστήματα».

«Ναι. Λέω, δηλαδή, μήπως η παγκοσμιοποίηση κατέληξε τελικά να μας μπάσει σε ένα καράβι που δεν έχει πια πολλαπλά αμπάρια αλλά ένα και μοναδικό, με αποτέλεσμα να φοβόμαστε ότι το ένα και μοναδικό ρήγμα θα το βυθίσει».

«Αυτό είναι κάτι που πρέπει όντως να κοιτάξουμε. Το ενδεχόμενο της υπερσυγκέντωσης του κινδύνου είναι κάτι που δεν έχουμε μοντελοποιήσει ως τώρα. Και με κάνει να νιώθω ιδιαίτερα ανήσυχος όταν αναλογίζομαι τους τρελούς ρυθμούς με τους οποίους έχει αυξηθεί η οικονομική ανισότητα τα τελευταία χρόνια».

«Οπότε αντιλαμβάνομαι ότι δεν έχετε ακόμη απάντηση στο ερώτημα της ανάπτυξης χωρίς ζήτηση».

«Θα ήταν εύκολο να πω ότι η απάντηση θα προκύψει από τη διόρθωση της οικονομικής θεωρίας ώστε ο καπιταλισμός να καταστεί εργοδικό σύστημα. Ο καπιταλισμός όμως πάντα θα είναι μη εργοδικός διότι είναι πολλαπλασιαστικός. Αλλωστε ο πολλαπλασιασμός είναι στην καρδιά όλων των δομών που βλέπουμε στη φύση και δεν είναι αφ' εαυτού κακό πράγμα. Εκείνο που είναι κακό είναι η χάραξη οικονομικής πολιτικής με άγνοια των επιπτώσεων του πολλαπλασιασμού στην πάροδο του χρόνου.

Ο «στραγγισμένος» μας πλανήτης και η συνεργασία

Εδώ υπεισέρχεται το θέμα της ανάπτυξης που θέσατε: αν σκεφτόμαστε την ανάπτυξη με αναφορά στο σύνολο του πληθυσμού (όπως πράττει το γνωστό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), τότε είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς μπορεί να συνεχίσει η ανάπτυξη σε έναν πλανήτη του οποίου αγγίζουμε πλέον τα όρια εκμετάλλευσης. Αντίθετα, αν σκεφθούμε την ανάπτυξη με αναφορά στα μεμονωμένα άτομα (ένα δημοκρατικό εγχώριο προϊόν), τότε μπορούμε να πετύχουμε ανάπτυξη και καλύτερα κοινωνικά αποτελέσματα απλά με την ανακατανομή αυτών που ήδη έχουμε. Τότε θα μειωθεί η απληστία και θα πάψουμε να δανειζόμαστε δύο κόσμους προκειμένου να αποκτήσουμε τον έναν όπου ζούμε».  

Αυτή η καταληκτική ρήση του συνομιλητή μου παρέπεμπε σε μία ακόμη πρόσφατη μαθηματική διαπίστωσή του: τον Ιούλιο του 2015 ο Αλέξης Αδάμου και ο Ole Peters δημοσίευσαν μια εργασία όπου αποδείκνυαν μαθηματικά ότι η βιολογική εξέλιξη ευνοείται από τη συνεργασία (βλ. http://arxiv.org/pdf/1506.03414.pdf). Σε αυτήν έθεταν το ερώτημα: Γιατί μια οντότητα που βρίσκεται ήδη σε πλεονεκτική θέση να επιζητεί τη συνεργασία με άλλους; Το ερώτημα ισχύει είτε για κύτταρα που συνεργάζονται και σχηματίζουν πολυκύτταρους οργανισμούς είτε για αγέλες ζώων που κυνηγούν από κοινού ένα θήραμα ή για σύγχρονα έθνη ανθρώπων που συγκεντρώνουν και διαμοιράζονται οικονομικούς πόρους. Η απάντηση που προέκυψε - ως μαθηματικό μοντέλο μηχανισμού - είναι ότι οι εξελικτικές διεργασίες της φύσης τείνουν να είναι πολλαπλασιαστικές. Αλλά σε μια πολλαπλασιαστική ανάπτυξη η εργοδικότητα του συστήματος διασπάται σε τρόπο ώστε οι διακυμάνσεις που προκύπτουν έχουν συν τω χρόνω αρνητικό καθαρό αποτέλεσμα. Αυτό «θεραπεύεται» με τη συνεργασία για από κοινού συγκέντρωση και διαμοίραση πόρων: οι διακυμάνσεις μειώνονται και, μολονότι ο μέσος όρος απόδοσης του συνόλου παραμένει αμετάβλητος, ο ρυθμός ανάπτυξης του κάθε μέλους της ομάδας είναι διαχρονικά υψηλότερος.

Ας διδαχθούμε - και εμείς και οι δανειστές μας.

Εργοδικά και πολλαπλασιαστικά συστήματα
Εργοδικά (από τις ελληνικές λέξεις έργον και οδός) ονομάζονται τα συστήματα που εξελίσσονται στον χώρο και στον χρόνο σύμφωνα με κάποιους νόμους πιθανοτήτων. Ειδικότερα η έννοια αυτή πρωτοχρησιμοποιήθηκε πριν από έναν αιώνα για να εξηγηθούν θεωρητικά διεργασίες διάχυσης όπως η κίνηση των μορίων σε ένα υγρό.

Στα μαθηματικά ο όρος εργοδικό χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα δυναμικό σύστημα το οποίο έχει την ίδια συμπεριφορά στον μέσο όρο του χρόνου και του χώρου. Στη φυσικοχημεία ο όρος χρησιμοποιείται για συστήματα που πληρούν την εργοδική υπόθεσητης θερμοδυναμικής: «Ο μέσος όρος των επαναλαμβανόμενων μετρήσεων της τυχαίας κίνησης ενός μορίου είναι ίδιος με την τυχαία κίνηση ολόκληρου του συνόλου των μορίων». Η υπόθεση αυτή παρέμεινε ανεπιβεβαίωτη πειραματικά ως το 2011, οπότε αποδείχθηκε από την ομάδα του Christoph Bräuchle στο Πανεπιστήμιο Ludwig-Maximilians του Μονάχου.

Την εργοδική θεωρία θα τη βλέπουμε όλο και συχνότερα μπροστά μας καθώς επηρεάζει πλέον και τη σκέψη πολλών πρωτοπόρων της τεχνολογίας και της τέχνης: από τον Claude Shannon, που το 1948 πρωτομελέτησε τη σχέση μεταξύ εντροπίας (τυχαιότητας, αβεβαιότητας) και μετάδοσης της πληροφορίας, ως τον Espen Aarseth που το 1977 όρισε τοκυβερνοκείμενο (στο βιβλίο του Cybertext: Perspectives on ergodic literature) και εκκίνησε την εργοδική λογοτεχνία, που «η ανάγνωσή της απαιτεί μια μη προβλέψιμη προσπάθεια από την πλευρά του αναγνώστη».

Γιατί ο καπιταλισμός είναι πολλαπλασιαστικός;

Μία από τις κεντρικές ιδέες του καπιταλισμού είναι η αποκαλούμενη «συσσώρευση κεφαλαίου»: κεφάλαια επενδύονται σε παραγωγικές επιχειρήσεις για να παράξουν περισσότερα κεφάλαια. Οταν συμβαίνει αυτό, η απόδοση της επένδυσης συνδέεται πάντοτε με το ποσό που επενδύθηκε και, σχεδόν πάντοτε, σε άμεση αναλογία με αυτό. Σκεφθείτε για παράδειγμα τα χρήματα που καταθέτετε στην τράπεζα: ο τόκος που σας καταβάλλεται είναι σε άμεση αναλογία με το ποσό που κατατέθηκε (π.χ. 3% ετησίως). Αυτό οδηγεί σε πολλαπλασιαστική (ή και εκθετική) ανάπτυξη των πόρων. Το ίδιο αυτό είδος πολλαπλασιαστικής ανάπτυξης το συναντάμε παντού στη φύση, αρχίζοντας π.χ. με την ανάπτυξη μιας αποικίας βακτηριδίων.

ΠΗΓΗ  :  ΤΟ ΒΗΜΑ