Ένα νέο βιβλίο του Χρήστου Κεφαλή, βρήκε το φως στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Ο Κεφαλής, διευθυντής σύνταξης στο περιοδικό «Μαρξιστική Σκέψη», έχει συμβάλει ουσιαστικά στην αποκάθαρση της μαρξιστικής ιδεολογίας και θεωρίας από ένα πλήθος στρεβλώσεων και παρανοήσεων που προστέθηκαν κυρίως κατά την περίοδο του σταλινισμού. Με ιδιαίτερη επιμέλεια – που χαρακτηρίζεται από ερευνητική διεισδυτικότητα, ιδεολογική σαφήνεια και επιστημονική εντιμότητα – προσπάθησε να αποδομήσει το σταλινικό ιδεολόγημα που επηρεάζει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής Αριστεράς. 
Επιχειρεί να αποδείξει ότι ο σταλινισμός αποτελεί μια διαστρέβλωση του μαρξισμού και ότι η πολιτική που ασκήθηκε τότε, όπως και αυτή που επαγγέλλονται τα σταλινικά κόμματα σήμερα δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με την επαναστατική θεωρία έτσι όπως θεμελιώθηκε από τους Μαρξ και Ένγκελς. Παράλληλα ο Κεφαλής αντιδιαστέλλει και το Λενινισμό απ’ τον Σταλινισμό.
Το νέο του βιβλίο έχει ως τίτλο «Υπόθεση Κατίν» και αφορά μια από τις τραγικές σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας η οποία συνέβη στα προεόρτια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σφαγή των περίπου 22.000 Πολωνών αξιωματικών τον Απρίλιο - Μάιο του 1940 στο Κατίν και μερικές ακόμη περιοχές της ΕΣΣΔ, για δεκαετίες παρέμεινε ως ένα αμφιλεγόμενο γεγονός. Τώρα είναι απολύτως ξεκαθαρισμένο θέμα: Η σφαγή έγινε μετά από εισήγηση του Λαβρέντι Μπέρια, συζήτηση στην ΚΕ του ΠΚΚ-μπ. (που αργότερα θα ονομαστεί ΚΚΣΕ) και έγκριση του Στάλιν. Να σημειώσουμε ότι ο Μπέρια ήταν ο κύριος υπαίτιος της μαζικής εκτόπισης των Ελλήνων του Καυκάσου το 1949 στις στέπες της Κεντρικής Ασίας. 
Άπλετο φως στο θέμα χύθηκε όταν άνοιξαν τα σοβιετικά αρχεία κατά τα τελευταία χρόνια της ΕΣΣΔ και ο φάκελος της συγκεκριμένης υπόθεσης δημοσιεύτηκε. Τα επίσημα σοβιετικά ντοκουμέντα, περιλαμβάνουν την πρόταση του Μπέρια, υπογραμμένη από τους Στάλιν, Βοροσίλοφ, Μολότοφ και Μικογιάν στις 5/3/1940, όπου αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των εκτελεσμένων.
Το ιστορικό των γεγονότων 
Η επίθεση της σταλινικής ΕΣΣΔ κατά της Πολωνίας υπήρξε απόρροια του γερμανο-σοβιετικού συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ (Αύγουστος 1939). Μια εβδομάδα μετά (1 Σεπτεμβρίου 1939) η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία ξεκινώντας έτσι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολούθησε η σοβιετική εισβολή στις 17 Σεπτεμβρίου. Ως τις 6 Οκτωβρίου 1939 η Πολωνία είχε πλέον κατακτηθεί πλήρως από τους Γερμανούς Ναζί και τους Σοβιετικούς του Στάλιν. Η ΕΣΣΔ κατέλαβε περίπου το 52% του εδάφους της Πολωνίας, στο οποίο κατοικούσαν σχεδόν 14 εκατ. άτομα. Τα σοβιετικά στρατεύματα εισβολής συνέλαβαν 140.000 περίπου τους οποίους ενέκλεισαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 
Η ύπαρξη αιχμαλώτων Πολωνών αξιωματικών αντιμετωπίστηκε ως «εκκρεμότητα» που θα έπρεπε να επιλυθεί. Toν τρόπο επίλυσης εισηγήθηκε ο Λαβρέντι Μπέρια, ο οποίος ήταν Επικεφαλής της Εθνικής Ασφάλειας (NKVD) έχοντας αντικαταστήσει τον αιμοβόρο Νικολάι Γιεζόφ. Να σημειώσουμε ότι ο Γιεζόφ είχε εκτελεστεί λίγο πριν, αφού προηγουμένως είχε διαπράξει τις μεγάλες διώξεις κατά των θεωρούμενων ως αντιφρονούντων και κατά των εθνικών μειονοτήτων, μεταξύ των οποίων και των σοβιετικών Ελλήνων. 
Σύμφωνα με τα σοβιετικά ντοκουμέντα που δόθηκαν στη δημοσιότητα το 1990, οι κρατούμενοι Πολωνοί εκτελέστηκαν από τις σταλινικές μυστικές υπηρεσίες, με τον ακριβή αριθμό τους να ανέρχεται σε 21.857. Οι περισσότεροι, ανώτατοι και ανώτεροι στρατιωτικοί, διανοούμενοι, γιατροί, μηχανικοί, χωροφύλακες, κ.ά., κρατούνταν στα στρατόπεδα του Κοζέλσκ (4121, εκτελέστηκαν στο Κατίν), του Σταρομπέλσκ (3820, εκτελέστηκαν στο Χάρκοβο) και του Οστάσκοφ (6311, εκτελέστηκαν στο Καλίνιν), ενώ 7305 επιπλέον κρατούμενοι σε λευκορωσικές και ουκρανικές φυλακές εκτελέστηκαν σε διάφορα μέρη. Οι εκτελέσεις έλαβαν χώρα τον Απρίλιο-Μάιο του 1940.
Τα έγγραφα αυτά αποχαρακτηρίστηκαν μετά το ’89. Εξαιτίας αυτών των ντοκουμέντων η Σοβιετική Ένωση παραδέχτηκε την ευθύνη της το 1990.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής των ρωσικών Αρχείων Αντρέι Αρτίζοφ, το πακέτο των σχετικών εγγράφων ανοίχθηκε τον Σεπτέμβριο του 1992 από μια αρμόδια επιτροπή. Ο Α. Αρτίζοφ δήλωσε στον ρωσικό Τύπο: «Εκεί εντοπίστηκε και το σημείωμα του Λαϊκού Κομισάριου Εσωτερικών Υποθέσεων Λαβρέντι Μπέρια τον Μάρτιο του 1940, με το οποίο προτεινόταν η εκτέλεση και εξαφάνιση των αιχμαλώτων Πολωνών αξιωματικών».
Με βάση τη διαπίστωση ότι ο υπεύθυνος της σφαγής ήταν η σοβιετική ηγεσία, η Ρωσική Ομοσπονδία ζήτησε αργότερα και επισήμως συγγνώμη από την Πολωνία.
Τον Απρίλιο του 2010 με εντολή του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ τα ρωσικά Κρατικά Αρχεία έδωσαν στη δημοσιότητα επτά από τα σημαντικότερα έγγραφα, που επιβεβαιώνουν τις αποφάσεις σοβιετικών οργάνων εξουσίας για την πραγματοποίηση της ονομαζόμενης «σφαγής του Κατίν». Το Νοέμβριο του 2010 η ρωσική Κάτω Βουλή (Δούμα) εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο αναγνώριζε τη σφαγή χιλιάδων Πολωνών στρατιωτικών από τη σοβιετική μυστική αστυνομία στο Κατίν ως έγκλημα που διέταξε ο Ιωσήφ Στάλιν. Στην απόφαση αναφέρονται τα εξής:
«Τα έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, τα οποία είχαν παραμείνει επί πολλά χρόνια στα μυστικά αρχεία, αποκαλύπτουν το μέγεθος της φοβερής αυτής τραγωδίας, αλλά επιβεβαιώνουν επίσης ότι το έγκλημα του Κατίν διαπράχθηκε με προσωπική διαταγή του Στάλιν και άλλων μελών της σοβιετικής ηγεσίας… Η ευθύνη για το έγκλημα αυτό καταλογίσθηκε από τη σοβιετική προπαγάνδα στους ναζί εγκληματίες, γεγονός που προκάλεσε την οργή, την πίκρα και τη δυσπιστία του πολωνικού λαού. Το ρωσικό Κοινοβούλιο εκφράζει τη βαθιά του συμπάθεια προς όλα τα θύματα της αδικαιολόγητης αυτής πράξης, στις οικογένειες και τους συγγενείς τους».
Η ελλαδική μας αφασία και η συνεισφορά του Χρ. Κεφαλή
Το ζήτημα του Κατίν ενώ είναι λυμένο από ιστοριογραφικής πλευράς στο διεθνή χώρο, στην Ελλάδα προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις από την πλευρά του ΚΚΕ. Μπορούμε να πούμε ότι το θέμα αυτό όπως και το ζήτημα των σταλινικών διώξεων (1937-1949) χρησιμοποιείται για πολιτική εκμετάλλευση με τη δημιουργία νέων διαχωριστικών ορίων. Παρόμοια ζητήματα αμφισβήτησης αντικειμενικών ιστορικών γεγονότων εμφανίζονται και στην άλλη άκρη του πολιτικού φάσματος, στο χώρο της νεοελληνικής Δεξιάς και αφορούν τις ευθύνες του Λαϊκού Κόμματος και του Ι. Μεταξά στη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς και την αμφισβήτηση της εαμικής εθνικής αντίστασης κατά την περίοδο της τριπλής Κατοχής (1941-1944). 
Η ερευνητική εργασία του Χρήστου Κεφαλή έρχεται να απαντήσει οριστικά στο θέμα αυτό αποδεικνύοντας τα λάθη στην απολογητική στάση που ακολουθεί το ΚΚΕ· τα λάθη, τις παραλείψεις αλλά και τις ανίερες συμμαχίες. Το ΚΚΕ στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι ο Στάλιν υπήρξε ένας αμόλυντος επαναστάτης αντιγράφει εθνικιστές και ακροδεξιούς. Σε πολλά σημεία του βιβλίου αποδεικνύει ότι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν σήμερα το ΚΚΕ και οι άνθρωποί του τα έχουν δανειστεί από τον Γιούρι Μούχιν, ένα Ρώσο νεοφασίστα και ακροδεξιό ανυπόληπτο δημοσιολόγο (σελ. 36, 41, 48-49, 138-141, κοκ).
Για παράδειγμα, ένα από τα πολλά προβληματικά σημεία των επιχειρημάτων του ΚΚΕ είναι ότι, αντιγράφοντας τον Μούχιν, υποστηρίζουν ότι η απόφαση με τις υπογραφές του Στάλιν, Μολότοφ, κ.ά., έχει και υπογραφές των απόντων από τη συνεδρίαση του ΠΓ στις 5 Μάρτη 1940 Καγκάνοβιτς και Καλίνιν. Στην πραγματικότητα, ακριβώς επειδή ήταν απόντες, έχει σημείωση της συμφωνίας τους από γραμματέα. (Για τα ντοκουμέντα, βλέπε σελ. 35-40).
Αποσαφηνίζεται στο βιβλίο του Κεφαλή η διαδικασία της μεταφοράς των Πολωνών κρατουμένων και τα κενά της σταλινικής πλευράς για την εξέλιξη της κράτησής τους. Για τη μεταφορά των κρατουμένων και επίσης τη μεθόδευση των εκτελέσεων και την εκτόπιση των οικογενειών τους, υπάρχει αναλυτική αναφορά στις σελ. 122-123.
Ένα άλλο βασικό επιχείρημα των «ιστορικών» του ΚΚΕ είναι η λεγόμενη έκθεση της Επιτροπής Μπούρντενκο, την οποία διόρισαν μετά την ανακατάληψη του Κατίν στα 1944 οι σοβιετικές αρχές, σύμφωνα με την οποία η εκτέλεσή τους έγινε μετά τη ναζιστική εισβολή στην ΕΣΣΔ από τους Γερμανούς. Αν όμως αυτό ίσχυε, τέτοια έγγραφα, αναφορές των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών για το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα από τον Απρίλη του 1940 ως τον Ιούνιο του 1941, θα έπρεπε να υπάρχουν. Το Κατίν συζητήθηκε στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης το 1946, χωρίς η σταλινική πλευρά να καταθέσει κάποιο τέτοιο στοιχείο, που θα αποδείκνυε αδιαμφισβήτητα την αθωότητά της. Το έγκλημα στο Κατίν συζητήθηκε στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπου και κατέπεσε η σοβιετική εκδοχή (σελ. 64-68). Για τη διαδικασία της Νυρεμβέργης υπάρχει αναλυτική αναφορά στο βιβλίο (σελ. 67-72). Ιδιαίτερα στις σελ. 71-72 παρουσιάζονται οι αντιφάσεις στην κατάθεση του Μπαζιλέφσκι, του δοσίλογου αντιδήμαρχου του Σμολένσκ που παρουσιάστηκε σαν μάρτυρας της σταλινικής πλευράς.
Επίσης η ένδυση των πτωμάτων με χειμωνιάτικα ρούχα, παλτά, βαριές χλαίνες, κ.λπ. τα οποία δεν είχαν υποστεί ιδιαίτερη φθορά, παραπέμπει στην τέλεση του εγκλήματος από τους σταλινικούς κατά τον Απρίλιο-Μάιο του 1940. Αν αντίθετα ήταν έγκλημα των ναζί, που τελέστηκε τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1941, όπως υποστηρίζει η σταλινική πλευρά, οι εκτελεσμένοι θα έπρεπε να φέρουν ελαφρύ ρουχισμό που θα ήταν επιπλέον φθαρμένος. Για το θέμα αυτό ο Κεφαλής παραθέτει τη μαρτυρία του Στιούαρτ καθώς και τη μαρτυρία του έτερου Αμερικανού στρατιωτικού Βαν Βλιέτ (σελ. 77, 176). Οι Στιούαρτ και Βλιέτ είχαν παραστεί στην εκταφή των εκτελεσμένων.
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της σταλινικής πλευράς και του ΚΚΕ είναι ότι στους μαζικούς τάφους βρέθηκαν γερμανικά σχοινιά και αρκετοί από τους κρατούμενους είχαν εκτελεστεί με γερμανικές σφαίρες. Όμως το επιχείρημα αυτό αποδεικνύεται έωλο εφόσον είναι γνωστό ότι στην περίοδο της σοβιετο-γερμανικής φιλίας (Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, Αύγουστος 1939) τα γερμανικά όπλα εισάγονταν στην ΕΣΣΔ, οι δε σταλινικές μυστικές υπηρεσίες τα προτιμούσαν λόγω της ανώτερης ευστάθειάς τους από τα αντίστοιχα σοβιετικά. Ο Κεφαλής αντικρούει και αυτό το επιχείρημα παραθέτοντας τη μαρτυρία του Καρλ Γκένσοβ, του ιδιοκτήτη της εταιρείας που τα παρήγαγε, ότι εξάγονταν στην ΕΣΣΔ, (σελ. 84-85).
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο, περιλαμβάνοντας αναλυτικά κεφάλαια για κάθε πτυχή της υπόθεσης του Κατίν, καθώς και ένα χρονολόγιο και φωτογραφικό υλικό.
------------------------------------------------
(*) Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός.